Prof.Dr.Osman Aydınlı
     
 

Ana Sayfa ●●● Özgeçmiş ●●● Yayın Listesi ●●● Kitaplar ●●● Makaleler ●●● İletişim ●●● Ziyaretçi Defteri

 
     

     
 

● Üyelik


K.Adı:

Şifre:

Beni Hatırla


Şifremi Unuttum

Üye Olmak İstiyorum


 
     
     
 

● En Çok Okunan Makaleler


Mu’tezile Ekolü: Teşekkülü, İlkeleri ve İslam Düşüncesi’ne Katkıları
Mutezile'nin İmamet Nazariyesi Teori Pratik
Mu'tezilî Anlayışta Zühd ve Takva Boyutu
Mutezilî Siyaset Düşüncesinde Değişim Süreci
İlk Mu’tezile’nin Özgür İrade Söylemi –Amr b. Ubeyd ve Kader Anlayışı-

 
     
     
 

● Makale



Dırar b. Amr ve Mu'tezile'nin Teşekkül Sürecindeki Yeri

AÜİFD, XXXIX, 1999

Dırar b. Amr, felsefi literatürü kullanarak kelam yapmış erken dönem kelamcısıdır; bu yönüyle Ebû'l-Hüzeyl Allaf'ın sistemleştirdiği Mu’tezile’ye büyük ölçüde zemin hazırlamış ve güç katmıştır. Onun el-Menziletü beyne’l-Menzileteyn fikrini benimsemiş olması, Vasıl’a ve Ebû'l-Hüzeyl’e yakın siyasi bir tavır sergilemesi ve bazı tartışma konularının merkezinde yer alması Mu’tezilî çevreyle alâkalı olduğunu göstermektedir. Sonraki Mu'tezile kendileriyle Dırar arasındaki varolan ilişkiyi kopmuş kabul etse de, onunla bu çevre arasında bir etkileşimin bulunduğu gözardı edilmemelidir. Çok hareketli bir dönemde yaşadığı, hatta felsefenin İslâm dünyasında özümlenmesinde önemli katkıları olmasına rağmen eski kaynaklarda Dırar b. Amr'la ilgili fazla bir malumata rastlamamaktayız. Belki de dönemi için aşırı sayılabilecek kabir azabını inkar, Nabatî'nin Kureyşe imamette takdimi gibi bazı görüşleri nedeniyle İslam düşüncesine; kader ve insan fiillerine ilişkin fikirleri nedeniyle de Mu’tezile’ye katkısı gözardı edilmiştir. Dırar b. Amr'ın ele aldığı ve tartıştığı konular incelendiğinde, onun sorunları çözmeye talip bir kelamcı olduğu ve döneminde etkin olan İslâm dışı din ve kültürlere karşı olduğu kadar, bazı İslâm fırkalarıyla da mücadele ettiği açıkça anlaşılır. İleri sürdüğü fikirler ve izlediği siyasi tavır, Dırar b. Amr'ın gruplar arası uzlaştırıcı bir rol üstlendiğini ve 3/9. asrın ilk yarısında İslâm düşüncesinin oluşmasına ve Mu’tezili düşüncenin teşekkülüne önemli katkıda bulunduğunu göstermektedir. Ebû’l-Hüzeyl’den önce Basra'da kelami tartışmaların başı olması ve Mu’tezile’nin vakıf olduğu felsefi konulara aşina olması, -beş esası benimsememiş olsa bile- onun, Mu’tezile’nin ve Ebû’l-Hüzeyl’in teşekkül ettirdiği fikri ortamı hazırlayan bir öncü olduğunu göstermektedir.


ANAHTAR KELİMELER
Dırar b. Amr, Mu'tezile, atom, araz, Kureyş, Ebu'l-Hüzeyl, Abbasiler, Vasıl, Amr b. Ubeyd.


 
     
     
 
OsmanAydinli.com (c) 2008 AYDINLIWEB